Γιορτή Γαλλοφωνίας 2016

ΓΑΛΛΟΦΩΝΙΑ  2016

KYPIAKH  2O  MAPTIOY  2016

Ελληνογαλλική  Σχολή  ''Άγιος Ιωσήφ''

Σπυρίδη  130  στις 19:00

Ημερίδα με θέμα: Oui, je parle Français

                                    Nαι, μιλώ Γαλλικά.

            Χαιρετισμοί :

·      Roland Fischer, Επίτιμος Πρόξενος της Γαλλίας στη Μαγνησία.

·      Αρτεμισία Κουτσούκου, καθηγήτρια γαλλικής γλώσσας.

·      Βάνα Ζωϊτοπούλου, Πρόεδρος Συνδέσμου καθηγητών γαλλικής γλώσσας.

            Ομιλητές :

· Δρ Μιχάλης Ζουμπουλάκης, Καθηγητής Οικονομικού Τμήματος Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

·      Δρ Χρίστος Θ. Ξενάκης, Επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος Φυσικών Επιστημών, Αντιπρόεδρος του Δ.Σ. της Εταιρείας Αστρονομίας και Διαστήματος.

·      Δρ Μαρία Φλετορίδου, Επίτιμη Σχολική Σύμβουλος Γαλλικής Γλώσσας.

·      Απόστολος Φοινικόπουλος, Δικηγόρος.

·      Ιωάννης Βαϊτσαράς, Κλινικός  ψυχολόγος – συγγραφέας.

·      Αθανασία Ελευθερούλη, καθηγήτρια γαλλικής γλώσσας.

            Συντονίζει η Μαίρη Τσακνάκη - Γαβαλά.

            Είσοδος ελεύθερη

Κυριακή 20 Μαρτίου 2016

Γιορτή γαλλοφωνίας

Βόλος, Eλληνογαλλική Sχολή Saint Josephe

Κείμενο Γιάννη Βαϊτσαρά

Καλησπέρα σας.

Ευχαριστώ τον ελληνογαλλικό σύνδεσμο για την αποψινή εκδήλωση και την πρόσκληση που με τιμά. Ερμήνευσα αυτή την πρωτοβουλία σαν ένα παράθυρο ανάσας, σαν προσπάθεια αντίστασης στην θανατερή ατμόσφαιρα της επικαιρότητας.

Διότι οι τρεις λέξεις, je parle francais, με προκαλούν να σκεφτώ και να μιλήσω για ερωτικά πράγματα. Ερωτικά με την ψυχαναλυτική έννοια της λέξης, δηλαδή από την πλευρά του έρωτα, ήτοι της ζωής.

Το ψυχαναλυτικό δίπολο που οι γαλλόφωνοι αλλά και ο ίδιος ο Φρόιντ αποκαλούν eros-thanatos, χρησιμοποιώντας τις αειθαλείς ελληνικές λέξεις, εμφανίστηκε μεν αργά στην ψυχαναλυτική θεωρία, πήρε όμως την κεντρική θέση που του ανήκει. Με αυτό ως αφετηρία, έγραψα το κείμενο που σας διαβάζω.

Αφήνουμε, λοιπόν, για λίγο την απαισιοδοξία και τη μαυρίλα θανάτου της περιρρέουσας κατάθλιψης για να μιλήσουμε για τον έρωτα, για τη ζωή.

Άλλωστε, μόνο επίκαιρο είναι το θέμα για μένα, που το 74, με μια χάρτινη καρώ βαλίτσα, έφυγα για νέους πολύγλωσσους ορίζοντες. Ήταν ένα αλησμόνητο ταξίδι 60 ωρών, με τις ελπίδες μου στοιβαγμένες σε ένα τριτοκοσμικό τρένο.

Υπήρξα για πολλά χρόνια ξένος. Εντάξει, όχι πρόσφυγας, αλλά μακριά από τους δικούς μου, τον μικρόκοσμό μου και, κυρίως, μακριά από την γλώσσα μου. Κι από τότε, αναρωτιέμαι, έπαψα άραγε ποτέ να είμαι ξένος;

Εκεί, εδώ ή αλλού, τόπος μου είναι η γλώσσα που μιλάω, που ακούω, που γράφω ή που σκέφτομαι. Ή ακόμα που ονειρεύομαι!

Αλήθεια, το ξέρετε πως τα όνειρα μπορούν να χρησιμοποιούν κατά περίσταση τις γλώσσες που μιλάει ο ονειρευόμενος;

Ναι, το υποσυνείδητο διαλέγει τις εικόνες-λέξεις που θα χρησιμοποιήσει στο όνειρο, αδιαφορώντας για την γραμματική, το συντακτικό και τον ειρμό.

Απλά, η σκοτεινή και άγνωστη μεριά της ψυχής που ονομάζουμε «υποσυνείδητο» θέλει να χτίσει το όνειρο αντλώντας ρήματα, επίθετα και ουσιαστικά από την δεξαμενή τού «προσυνειδητού». Εκεί όπου είναι αποθηκευμένες οι γλωσσικές μνήμες του κειμώμενου.

Θα σας μιλήσω λοιπόν για την δική μου ερωτική ιστορία με τη γαλλική γλώσσα.

Όπως συχνά συμβαίνει στον κεραυνο-βόλο έρωτα, η σχέση αυτή άρχισε στο Βόλο, με έναν κεραυνό που η ψυχανάλυση θα αποκαλούσε «ψυχικό τραύμα».

Το γεγονός έχει ως εξής:

Χειμώνας 1968, παραδίδονται οι έλεγχοι Α τριμήνου στο 1^ο γυμνάσιο αρρένων Βόλου. Για τον καλό μαθητή, πρώην αριστούχο του 11^ου  δημοτικού σχολείου, ο βαθμός στο μάθημα των γαλλικών ήταν κάτι χειρότερο από κεραυνό. Ήταν σεισμός, καταστροφή, τραύμα! Οκτώ στα είκοσι!

Πολλά χρόνια αργότερα, πάνω στο ψυχαναλυτικό ντιβάνι, η μνήμη αυτή ζωντάνεψε και μου έφερε σκέψεις και συμπεράσματα για την εξέλιξη της ζωής μου.

Ο καημένος ο γάλλος ψυχαναλυτής μου, λάτρης της ελληνικής σοφίας, μου ζήτησε, κατά το συνήθειό του, να του πω το όνομα της καθηγήτριας που με είχε βαθμολογήσει τότε.

Ξέρετε, εμείς οι ψυχαναλυτές, ψάχνοντας διόδους για τη εξερεύνηση του υποσυνείδητου κάνουμε συχνά τις πιο αλλόκοτες και παράξενες ερωτήσεις.

Του απάντησα.

-Α! λέει με στόμφο. Madame Kardia-ra!

Στη φωνή του αντιλήφθηκα πως πανηγύριζε για μια ανακάλυψη. Ενθουσιάστηκε με την σύνδεση που έκανε ανάμεσα στο όνομα της καθηγήτριας και την ελληνική λέξη «καρδιά». Την λέξη αυτή την γνώριζε, φυσικά, ο αδερφός του ήταν cardiologue.

Για τον νεαρό νεοφερμένο στα ψυχαναλυτικά πράγματα που ήμουν τότε, η σύνδεση του ονόματος της αγαπητής κυρίας Καρδαρά με την λέξη “καρδιά” αντήχησε τουλάχιστον περίεργα.

Όμως, εκ των υστέρων, σκέφτομαι πως το άσχετο λογοπαίγνιό του είχε χτυπήσει φλέβα. Διότι, τα γαλλικά είχαν πράγματι μπει στην καρδιά μου και δεν πρόκειται να βγουν μέχρι να πεθάνω.

Η κυρία Καρδαρά, που λέτε, με το οκτώ της, έμελλε να γίνει η ηθική αυτουργός μιας ιστορίας αγάπης που, σαν όλα τα πάθη, πέρασε τα σαράντα κύματα, μια αγάπη που στάθηκε δυνατή και δημιουργικότατη, κόντρα σε όλες τις αντιξοότητες.

Με το οκτώ, η οικογένεια θορυβήθηκε και κινητοποιήθηκε. Το τραύμα έπρεπε να θεραπευτεί, η ψυχή του μαθητή έπρεπε να βρει τη δύναμη να το επουλώσει.

Η ψυχανάλυση μου δίδαξε την έννοια της ψυχικής ανθεκτικότητας, της resiliance. Από το λατινικό resilire, αναπηδώ.

Σημαίνει ψυχική ελαστικότητα, ανάκαμψη, δυνατότητα ανάκαμψης.

Ο όρος εξηγεί πώς ένας άνθρωπος μπορεί, όταν η ψυχική του ανθεκτικότητα είναι δυνατή, να προχωρά με επιτυχία στη ζωή του, έχοντας επουλώσει τα τραύματα των παιδικών, κυρίως, χρόνων του.

Προφανώς, το ενδιαφέρον των γονιών, η ενισχυτική συμπεριφορά του περιβάλλοντος, και τα γερά «ναρκισσιστικά θεμέλια» του παιδιού που ήμουν τότε, ενίσχυσαν σθεναρά την ψυχική μου ανθεκτικότητα, και το τραύμα επουλώθηκε σύντομα.

Λίγο καιρό μετά το επεισοδιακό οκτώ, σε κάποιο περιθώριο τετραδίου μου, διάβασα (και σκεφτείτε, το θυμάμαι ακόμα!) το καταπληκτικό τετράστιχο γραμμένο από το χέρι της μάνας μου. Της άρεσε της Μίνας να εκφράζεται με στίχους. Έγραφε:

Στο μάθημα των γαλλικών

Πήρες το πρώτο είκοσι

Σου λέω συγχαρητήρια

Και να τα κάνεις είκοσι.

Όταν χρησιμοποίησα πιο πάνω τον όρο «ναρκισσιστικά θεμέλια» εννοούσα την δύναμη που δίνουν η φροντίδα, η αγάπη και ο θαυμασμός, η επιβράβευση και η αναγνώριση που κάθε ανθρώπινη ύπαρξη έχει απόλυτη ανάγκη στα πρώτα χρόνια της ζωής.

Έτσι ξεκίνησε η ιστορία μου με τη γαλλική γλώσσα, λιγάκι βίαια αρχικά, μα που συνέχισε ακάθεκτη.

Βέβαια, τα πρώτα σύννεφα στη σχέση μας δεν άργησαν να φανούν.

Όπως πάντα σχεδόν στα νεαρά ζευγάρια, η προηγούμενη σχέση, η «πρώην», δημιούργησε προβλήματα. Και στην περίπτωσή μας η πρώην ήταν τα αγγλικά. Εκεί, καμιά ψυχική ανθεκτικότητα, κανένα ναρκισσιτικό θεμέλιο δεν κατάφερε κάτι. Ήμουν και είμαι ένας ανεπίδεκτος στα αγγλικά.

Αλλά, όπως θα ξέρετε, όταν ο πραγματικός έρωτας μπει στη ζωή μας, δεν έχουμε μάτια για άλλες αγάπες.

Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα σ’ αυτή την θυελλώδη σχέση με την Γαλλική, έχει να κάνει με το γνωστό ψυχαναλυτικό οιδιπόδειο σύμπλεγμα. Ξέρετε, την έντονη αμφίπλευρη έλξη που ενώνει κάθε παιδί με τον γονιό του αντίθετου φύλου.

Ε λοιπόν, η νέα ερωμένη μου, ζήλευε την μητρική μου γλώσσα.

Και με το δίκιο της! Διότι όλα αυτά τα χρόνια δεν έπαψα να σκέφτομαι πως η καλή γνώση μιας ξένης γλώσσας, σε φέρνει όλο και πιο κοντά στη μητρική σου γλώσσα, σου δίνει νέες οπτικές να την καταλαβαίνεις, να την αισθάνεσαι, να την αγαπάς.

Πολύ δε περισσότερο ανησύχησε η γαλλική όταν με είδε να γράφω κάποια βιβλία, τώρα τελευταία, στα ελληνικά! Όμως ξέρω να την ηρεμώ. Έχω τα κόλπα μου. Δεν υπάρχει ούτε ένα κεφάλαιο στα βιβλία μου που να μην γίνεται αναφορά στην γαλλόφωνη πλευρά της ζωής μου.

Η τελευταία και μεγάλη καταιγίδα ξέσπασε ανάμεσά μας με την εμφάνιση στη ζωή μου ενός άλλου έρωτα, της ψυχανάλυσης. Το θέμα δεν ήταν απλό, αλλά ομολογώ πως το χειρίστηκα πονηρά. Κάνοντας την εκπαίδευσή μου κοντά σε γαλλόφωνο ψυχαναλυτή, η σχέση μου με τη γαλλική γλώσσα ενισχύθηκε και στέριωσε δια παντός. Αντιληφθήκαμε τότε όλοι πως οι έννοιες, η λογική, το πνεύμα αλλά κυρίως το υποσυνείδητο και το συναίσθημα δεν κάνουν γλωσσικές διακρίσεις. Το ζητούμενο είναι η επικοινωνία, η συνάντηση με τον Άλλον, με άλφα κεφαλαίο. Αυτό είναι το μεγάλο δίδαγμα της διγλωσσίας.

Όσο με αφορά, το ρήμα που κυριαρχεί πια στη ζωή μου δεν είναι το «μιλάω», αλλά το «ακούω».

Σαν ένδειξη ευγνωμοσύνης λοιπόν, για την πρόσκληση στη γιορτή της γαλλοφωνίας, δωρίζω απόψε στον ελληνογαλλικό σύνδεσμο το πρώτο μου βιβλίο που εκδόθηκε στη Γαλλία. Διαλέγω αυτό διότι έχει σαν τίτλο Ecouter comme Aimer, Ακούω όπως Αγαπάω.

Ευχαριστώ βέβαια κι εσάς που ακούσατε υπομονετικά την ιστορία αγάπης μου με την γαλλική γλώσσα.